మాటలాడే పద్ధతి

తిరముగ తెలిసిన విషయము
నెరవుగ జెప్పుట తగునని నీవెరిగినచో
ఇరువురి సౌఖ్యము గోరుచు
పరులను బాధింపకుండ పల్కుము శాస్త్రీ

కొన్ని పదాలకు అర్థాలు:
--
తిరముగ = స్థిరముగ
నెరవుగ = నిశ్చయంగ
ఇరువురి = చెప్పెడివాని, వినెడివాని
సౌఖ్యము = సంతోషము, మంచి

భావము:
--

మనం చెప్పబోయే విషయం నిజమని, అది అవసరం అని తెలిస్తే - అప్పుడు మన మంచితో పాటూ, వినెడి వారి మంచిని కోరుతూ - ఇతరులను బాధింపకుండా చెప్పదగును.

ఏదైనా విషయం ప్రస్తావించేటప్పుడు నాలుగు ప్రశ్నలు వేసుకోవాలి :
౧. ఇది నిజమా?
౨. ఇది చెప్పడం అవసరమా?
౩. ఇది వినేవాడికేమైనా ఉపయోగం ఉందా? లేక, నాకు ఏమైనా ఉపయోగం ఉందా?
౪. ఇది నేను చెప్పుటజేత వేరొకరు బాధపడరు కద?

ఈ ప్రశ్నలు నిశ్చయంగా మన మాటల వలన ఏ అనర్థాలను రాకుండా చూస్తాయి.

అసలు మనిషికి ఉన్న శత్రువులు ఇంద్రియాలు. వీటి వలనే మనం కర్మలను ఆచరిస్తాము. వాటి ఫలితాలను అనుభవిస్తాము. వీటిలో మనసు, నోరు అన్నిటికన్న గొప్ప శత్రువులు. వీటిని గనుక మనం అదుపులో పెట్టుకుంటే సగానికి పైగా ప్రపంచాన్ని జయించినాట్టే!


నిజానికి నేను ఈ పద్యము వ్రాసి చాలా రోజులయినా ఇక్కడ ప్రస్తావించకపోవడానికి ఒక కారణం ఉంది. నేను స్వయంగా అన్ని సందర్భాలలోనూ ఆచరించని విషయం వ్రాయడంలో అర్థం లేదు. అందుకు. ఎప్పటికప్పుడు "అయ్యో! ఆ మాట అనవసరంగా అన్నానే", అనుకుంటూనే ఉంటాను.

అయినా, జీవితంలో తనకు తాను నచ్చాలంటే యోగి అయ్యి ఉండాలి (కర్మ యోగి, భక్తి యోగి, ధ్యాన యోగి మొ) - లేక మూర్ఖుడైనా అయ్యి ఉండాలి. రెండవది తెలుసుకోవడం అనుకున్నంత సులువు కాదు. ముందుది సాధించడం చెప్పినంత సులువు కాదు. అందుకే చాలా మంది మంచివారు, తమలో తమకు నచ్చని గుణాలకు బాధపడుతుంటారు. నేను మంచివాడినో కానో తెలియదు కానీ - మంచివానిగా ఉండాలి అనుకుంటున్నాను - నాకు నేను పూర్తిగా నచ్చను. ఇక ఇదంతా ఎందుకు చెబుతున్నాను - అంటే నేను పూర్తిగా ఆచరించని విషయం - ఇతరులకు చెబితే పూర్తిగా ఆచరించగలగవచ్చు. అందుకే నేను నేర్చుకున్న విషయాలను ఆచరించడానికి ప్రయత్నిస్తూ ఇక్కడ వ్రాస్తున్నాను.

ఆత్మవిమర్శ అవసరం కానీ ఆత్మస్తుతి ప్రమాదకరం

గొప్పగ చేసిన కార్యము
చప్పున మరచుటె యుచితము సత్పురుషునకున్
తప్పులనెరగుటకు వినా
ఒప్పదు గతమును తలచుట గుణులకు శాస్త్రీ

కొన్ని పదాలకు అర్థాలు:
--

చప్పున = వెంటనే
ఉచితము = నప్పునది, తగినది
వినా = తప్ప (నిను వినా = నువ్వు తప్ప)
ఒప్పు = శోభించు
గుణులకు = సద్గుణములు కలవారు

భావము:
--
మనం గతంలో సాధించిన ఘనతను గుర్తు తెచ్చుకుని పొంగిపోవటం కానీ, చేసిన పొరపాటులను తలచుకుని దు:ఖించడం కానీ వృథా. ఐతే పొరపాటులను తెలుసుకుని సరిదిద్దుకోవడానికి గతం బాగా ఉపయోగపడుతుంది. ఇందుకే గతాన్ని మనం ఒక గ్రంధంలాగా భావించి - అవసరమైన విషయాలను తెలుసుకోవడానికి తెరవాలి.

ఆత్మీయులను బెదిరించరాదు - ఆదరించాలి

అచ్చికములనొప్పక యే
మచ్చిక మాటలు పలుకక మదినొప్పింపన్
చచ్చెదననువాని విడక
ఉచ్చుననుంచెడి వరుసలు గూడకు శాస్త్రీ||

అర్థములు:
--
అచ్చికము = లేమి (తనదగ్గర లేనిది)
ఒప్పక = ఒప్పుకోకుండా
మచ్చిక + మాటలు = అభిమానంతో కూడిన పలుకులు
మది + నొప్పింపన్ = మనసు నొప్పించడానికి
చచ్చెదననువాని = "నేను చచ్చిపోతాను" అని బెదిరించెడివాని
ఉచ్చు = ఉరి, వల, ఇరకాటం
వరుస = సంబంధం
కూడు = కలుపుకొను

భావం:
--
తన తప్పు ఉంటే అది ఒప్పుకోక, (లేక, అవతలవారి తప్పు ఉంటే) అభిమనంతో కూడిన మాటలు చెప్పి ఒప్పించకుండా, "నేను చచ్చిపోతాను", "నేను ఇల్లు విడిచిపోతాను" అని అంటూ ఉండెడివానితో బంధం - వలలో కాపురం వంటిది.

అందుకే వారియందు రాగం విడచిపెట్టి, వారికి దూరంగా ఉండాలి - లేక కఠువుగా ప్రవర్తించి వారికి బుద్ధి చెప్పాలి (వారు వింటే).

ఉదాహరణగా దుర్యోధనుణ్ణి తీసుకుందాం: ధృతరష్ట్రుడు స్వయంగా ధర్మం తెలిసినా కొడుకు ప్రాయోపవేశం చేస్తాను అని బెదిరించడం వలన అశక్తుడైనాడు. హాని కొడుకుకే జరిగినా - బాధపడ్డది తల్లిదండ్రులు కూడా. ఇక పొరపాటు ఏమిటి అంటే: ఆ కొడుకు ఆగడాలను సహిస్తూ తన చెంతనే ఉండటం - దానివలన దుర్యోధనునికి ఎక్కడో కొంత ధైర్యం చేకూరింది. (సరే - తప్పులు పట్టడం సులువు అనుకోండి.)

ఇలాంటి "ఆత్మహత్య" బెదిరంపులు నేను సహజంగా ఆడువారి నోట వింటే - మగవారు తాము ఇల్లు విడిచి వెళ్ళిపోతామని బెదిరించడం చూశాను. ఏది ఏమైనా - ఆత్మీయులు అర్థం చేసుకోవాలి/తెలియజెప్పాలి కానీ చేసుకోవాలి కానీ అధికారం చూపకూడదు - ఆగడం చెయ్యకూడదు. ఒకవళ వినకపోతే అటువంటివారిని వడిచి పెట్టడమే సబబు.